Κεφάλαιο 11ο - H ψηφιακή εποχή
Παρ' ότι θα μπορούσαμε να πούμε πολύ περισσότερα, εκτιμώ πως όσα σημειώσαμε ως εδώ αρκούν για να σχηματίσουμε ακριβή άποψη (έστω και σε αδρές γραμμές) περί των όσων διαδραματίστηκαν τόσο στο προσκήνιο όσο και στο παρασκήνιο κατά την πρώτη, την αναλογική περίοδο της ιδιωτικής τηλεόρασης στον τόπο μας. Ώρα, λοιπόν, να μεταβούμε κι εμείς στην δεύτερη περίοδο, στην ψηφιακή εποχή που λένε.
Οι παλιότεροι θα θυμούνται σίγουρα την κατάσταση που επικρατούσε στο ραδιόφωνο μέχρι τις αρχές τής δεκαετίας του '80. Οι κρατικοί ραδιοσταθμοί εξέπεμπαν στα μεσαία και ανάμεσά τους ξεπετιόντουσαν λογής-λογής παράνομοι ερασιτέχνες που γέμιζαν την μπάντα (πέφτοντας συχνά ο ένας πάνω στον άλλο) κυρίως με τραγούδια-σκουπίδια (διανθισμένα με πάρλα της κακιάς ώρας και μηνύματα τύπου "ο Λάκης αφιερώνει στην Τέτα με αγάπη", "Κούλα, πολύ κωλόπαιδο ο Κυριάκος" κλπ) ή διαφημίσεις κλειδαράδων και εκκενώσεων βόθρων. Οι ελάχιστοι σοβαροί και "ψαγμένοι" ραδιοερασιτέχνες προτιμούσαν τα FM, όπου απλώς έκαναν το χόμπυ τους μιας και μόνο "ψαγμένοι" ακροατές επέλεγαν FM στο ραδιόφωνό τους. Τα πράγματα άλλαξαν όταν η ιδιωτική ραδιοφωνία νομιμοποιήθηκε, άρχισαν να μπαίνουν κανόνες λειτουργίας και τα FM καταλήφθηκαν σιγά-σιγά από επαγγελματίες.
Κάτι παρόμοιο υποτίθεται πως θα συνέβαινε και με την τηλεόραση επί ψηφιακής εποχής, δηλαδή θα έμπαινε τάξη στο άναρχο τοπίο. Η αναλογική εκπομπή επέτρεπε στον καθένα να στήνει έναν πομπό και να βγάζει στον αέρα ό,τι ήθελε. Για να εκπέμπεις ψηφιακά, όμως, πρέπει όχι απλώς να υπακούς σε κάποιους κανόνες αλλά και να πληρώνεις κάποιον για να σου το επιτρέψει. Άρα, στην ψηφιακή τηλεόραση δεν υπάρχει χώρος για ερασιτεχνισμούς ή για αρπαχτές.
Η πρώτη νομοθετική προσπάθεια μετάβασης στην ψηφιακή εποχή γίνεται με τον Ν.3592/2007 (νόμος Ρουσόπουλου), στον οποίο αναφερθήκαμε τις προάλλες, στο έκτο κείμενο αυτής της σειράς. Ο νόμος υποχρέωνε την ΕΡΤ να αναμεταδίδει το ψηφιακό πρόγραμμα των άλλων σταθμών, μέσω αυστηρά καθορισμένων συχνοτήτων. Η υποχρέωση της ΕΡΤ οφειλόταν στο ότι μόνο η ΕΡΤ είχε τις απαραίτητες υποδομές για να υποστηρίξει ψηφιακή μετάδοση. Μόνο που στο άρθρο 14 μπήκε και η "πονηρή" παράγραφος 3: "Η μετάδοση και πολυπλεξία του προγράμματος των τηλεοπτικών σταθμών εθνικής, περιφερειακής ή τοπικής εμβέλειας με ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να αναλαμβάνεται από την Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. ή από άλλο φορέα που θα συσταθεί από τους τηλεοπτικούς σταθμούς που μεταδίδονται ψηφιακά ή με τους οποίους αυτοί θα συμβληθούν, στον οποίο μπορεί να συμμετέχει και η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε.".
Ωπ! Προσέξτε λίγο την διατύπωση "ή από άλλο φορέα που θα συσταθεί από τους τηλεοπτικούς σταθμούς που μεταδίδονται ψηφιακά". Γιατί ο νομοθέτης δεν έβαλε την τελεία μετά την λέξη "φορέα" αλλά πρόσθεσε και μια δευτερεύουσα αναφορική πρόταση που προσδιορίζει αυτόν τον φορέα ως κάτι σαν... Digea; Μη ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε στο 2007, δηλαδή δυο ολόκληρα χρόνια πριν ιδρυθεί η Digea, οπότε δεν θα έχουμε άδικο αν αναρωτηθούμε το αυτονόητο: η Digea ιδρύθηκε στα πλαίσια του νόμου ή ο νόμος φτιάχτηκε για να στρώσει τον δρόμο στην ίδρυση της Digea; Εννοείται ότι η απάντηση επαφίεται στον αναγνώστη.
Εν πάση περιπτώσει, στις 24 Σεπτεμβρίου 2009 ιδρύεται η Digea από εφτά κανάλια εθνικής εμβελείας (Alpha, Alter, Antenna, Μακεδονία, Mega, Σκάι, Star), με σκοπό να αναλάβει την παροχή δικτύου ψηφιακής εκπομπής τόσο στα κανάλια-εταίρους της όσο και σε οποιοδήποτε άλλο κανάλι θα ήθελε να εκπέμψει ψηφιακά, είτε τοπικά είτε πανελλαδικά. Ωραία ιδέα αλλά η υλοποίησή της σκόνταφτε σε ένα πολύ μικρό πρόβλημα: δεν υπήρχαν υποδομές! Η ΕΡΤ, εκτός από το πλήρες δίκτυο αναλογικού σήματος, είχε και το -υποτυπώδες ακόμη αλλά σε ανάπτυξη- δίκτυο ψηφιακού σήματος της ERT-Digital για τα ψηφιακά κανάλια της Prisma+, Cine+, Sport+, Info+ και Studio+. Η Digea δεν είχε τίποτε.
Η έλλειψη υποδομών ήταν ένα πρόβλημα που άγγιζε περισσότερο την Digea και λιγώτερο την ΕΡΤ. Όμως, υπήρχε κι ένα πρόβλημα που άγγιζε και τους δυο: έπρεπε να θεσπιστούν κανόνες λειτουργίας. Έπρεπε να φτιαχτεί ο Ψηφιακός Χάρτης της χώρας και να ορισθεί το Ψηφιακό Μέρισμά της, σύμφωνα με την Συνθήκη της Γενεύης τού 2006. Δηλαδή, έπρεπε να χωριστεί η χώρα σε τομείς (allotment), να οριστούν οι δίαυλοι (κανάλια) σε κάθε τομέα, να οριστούν οι συχνότητες εκπομπής και το εύρος τους, να καθοριστούν οι δίαυλοι που θα έμεναν ανοιχτοί για αποκλειστική χρήση από τις ένοπλες δυνάμεις και, τελικά, να καθοριστούν τα κέντρα εκπομπής (απαραίτητα και επικουρικά) που απαιτούνταν για να έχει ψηφιακή κάλυψη ολόκληρη η χώρα. Επρόκειτο για ένα εξαιρετικής σπουδαιότητας έργο, το οποίο ανατέθηκε από το υπουργείο υποδομών, μεταφορών και δικτύων σε επιστημονική ομάδα υπό τον καθηγητή του Μετσοβείου Φίλιππο Κωνσταντίνου και την τεχνική διεύθυνση του καθηγητή τού Παντείου Αθανασίου Κανάτα.
Η επιστημονική ομάδα χρειάστηκε έξι ολόκληρους μήνες για να τελειώσει την δουλειά της, την οποία παρέδωσε στις 6 Αυγούστου 2012 (μια σύντομη παρουσίασή της μπορείτε να δείτε στο διαδίκτυο). Στις 23 του ίδιου μήνα, αυτός ο Ψηφιακός Χάρτης βγήκε για διαβούλευση, η οποία κράτησε ακριβώς έναν μήνα. Τί προέκυψε απ' αυτή την διαβούλευση; Η δουλειά των επιστημόνων πετάχτηκε στα σκουπίδια!
Η μελέτη έδειξε ότι για να επιτευχθεί κάλυψη 97,3% της επικράτειας, χρειάζονται 191 απαραίτητα κέντρα εκπομπής και 84 επικουρικά, ήτοι συνολικά 275 κέντρα εκπομπής. Οι πάροχοι ισχυρίστηκαν ότι ο συγκεκριμένος σχεδιασμός ανεβάζει πολύ το κόστος και η δουλειά μπορεί να γίνει με πολύ λιγώτερα κέντρα εκπομπής. Τελικά, η κυβέρνηση αποφάσισε να κάνει το χατήρι των παρόχων και να νομοθετήσει έναν Ψηφιακό Χάρτη με μόλις 156 κέντρα εκπομπής! Κι επειδή με τόσο λίγα κέντρα δεν είναι δυνατόν να καλυφθεί ολόκληρη η επικράτεια, η Κοινή Υπουργική Απόφαση προβλέπει την χρήση "Gap Filler" (στην νεοελληνική, το gap filler λέγεται μπάλωμα) για την κάλυψη των κενών. Η διαφορά είναι απλή: τα κέντρα εκπομπής βαρύνουν τον πάροχο δικτύου, τα gap filler βαρύνουν τους χρήστες.
Λεπτομέρεια. Τα gap filler μπορεί να είναι φτηνότερα από ένα κέντρο εκπομπής αλλά για να συγχρονιστούν απαιτείται πρόσθετος εξοπλισμός, ο οποίος ανεβάζει κατακόρυφα το κόστος. Σε τελική ανάλυση, δηλαδή, η λύση της εκτεταμένης χρήσης gap filler αποδεικνύεται ακριβώτερη από την αποκλειστική χρήση κέντρων εκπομπής.
Σε συνέντευξή του, ο καθηγητής Κανάτας σημειώνει: "Τα σχόλια της διαβούλευσης ήταν τεχνικώς πολύ κατώτερα των προσδοκιών μου. Η διαβούλευση ήταν ό, τι χειρότερο έχω δει στη ζωή μου. Οι πάροχοι προφανώς σε προσυνεννόηση διατύπωσαν με πολύ κακό τρόπο, τα ίδια ακριβώς ζητήματα. Ειλικρινά δεν καταλάβαινα από τις ενστάσεις τους ποιο ακριβώς ήταν το πρόβλημα και τι ζητούσαν". Επίσης, παρατηρεί ότι ο χάρτης που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως είχε ελάχιστες ομοιότητες με αυτόν που είχε συντάξει η επιστημονική ομάδα και προσθέτει: "Οι διαφορές είναι πολύ περισσότερες. Ο χάρτης που υπογράφηκε ταιριάζει περισσότερο στην αναλογική τηλεόραση. Όχι στην ψηφιακή".
Συμπέρασμα; Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή αρχίζει στραβά. Φαίνεται πως οι κεντρικές επιλογές γίνονται με γνώμονα όχι τις υποδείξεις των ειδικών επιστημόνων αλλά τις απαιτήσεις και τις ανάγκες των παρόχων δικτύου. Η κυβέρνηση επείγεται να προκηρύξει τον διαγωνισμό για την πώληση των δικαιωμάτων παροχής ψηφιακού δικτύου, οπότε -ίσως- δεν θέλει να κακοκαρδίσει τους υποψήφιους πλειοδότες.
Βρισκόμαστε στα τέλη τού 2012 και αυτή την στιγμή υπάρχουν δυο μεγάλοι υποψήφιοι πάροχοι δικτύου, η Digea και η ΕΡΤ. Δεν θα χρειαστεί να περιμένουμε πολύ για να μείνει ένας...
Δείτε και ακούστε τον καθηγητή Κανάτα να αναλύει το παιχνίδι που παίχτηκε με τον ψηφιακό χάρτη σε ένα βίντεο διαρκείας 11'40", έστω κι αν δεν έχετε τις τεχνικές και επιστημονικές γνώσεις για να καταλάβετε όλες τις λεπτομέρειες.
πηγή: Cogito ergo sum
